Kritiek in nota van de partij slaat plank volledig mis
De VVD zegt in een nota dat de integratie van moslims belangrijk is. Waarom wijst de partij islamitisch bankieren dan af?, vragen Niels Muller en Kees Hooft zich af.
In de vorige week gepresenteerde nota Islam van de Tweede Kamerfractie van de VVD staat het volgende: „Islamitisch bankieren – het formeel niet berekenen of betalen van rente – is een praktijk die niet past in de Nederlandse financiële orde. Constructies met als doel in formele zin het berekenen of betalen van rente te ontlopen, worden op geen enkele wijze door de overheid gefaciliteerd.”
Het zo stellig afwijzen van islamitisch financieren is een vergissing die snel moet worden rechtgezet. Medio vorig jaar nog heeft minister Bos (Financiën, PvdA) namens de Nederlandse regering aangeven de ontwikkeling van islamitisch financieren in Nederland te steunen. De VVD probeert nu, in overeenstemming met de tijdgeest, ook een duidelijk standpunt in te nemen. Dit standpunt moet worden herzien, om de volgende redenen:
Islamitisch financieren is wereldwijd sterk in opkomst. De Britse overheid heeft zelfs een speciaalIslamic Finance Team opgezet. Ook in landen als Frankrijk, Japan, Italië, de Verenigde Staten, Malta en Luxemburg wordt actief gewerkt aan het mogelijk maken van islamitisch financieren. De wereldwijde financiële crisis zal naar verwachting de vraag naar islamitisch financieren verder aanwakkeren. In dat kader lijkt het standpunt van de VVD ons weinig behulpzaam voor de toekomst van de Nederlandse financiële sector.
Islamitisch financieren is niet in strijd met de wet. De VVD-nota stelt dat er ruimte is voor de islamitische cultuur in Nederland, zolang islamitische regels – net als aan de islam gerelateerde gewoonten en gebruiken – niet in strijd zijn met Nederlandse wetten. De huidige Nederlandse wetgeving, ook fiscaal, biedt echter voldoende basis voor de introductie van bijvoorbeeld islamitische woningfinanciering. Onlangs hebben wij hier uitgebreid aandacht aan besteed in een artikel in het juridische vakblad WPNR.
De stelling dat islamitisch bankieren niet in de Nederlandse financiële orde past, is pertinent onjuist. Ook voor andere vormen van islamitisch financieren, denk aan islamitische beleggingsfondsen of grensoverschrijdende financieringen, biedt het open en flexibele Nederlandse rechtsstelsel bij uitstek een goede basis. Dat islamitisch financieren heel goed samen kan gaan met conventioneel financieren wordt aangetoond door het aanzienlijke aantal islamitische financiële afdelingen – zogenoemde islamic windows – van conventionele commerciële banken, zoals HSBC, Deutsche Bank en Barclays. Verder is door een voorloper van ABN Amro in 1926 al de Saudi Hollandi Bank opgericht. Deze bank verstrekt al jarenlang, mede onder Nederlands management, zowel conventionele als islamitische financieringen.
Islamitische financiering kan de integratie in Nederland juist bevorderen. In de nota wordt de integratie van moslims als een algemeen belang van de eerste orde aangemerkt. Dat valt moeilijk te rijmen met de in de aanhef van deze bijdrage geciteerde stelling. Voor een aanzienlijke groep Nederlandse staatsburgers wordt het met islamitische financiering mogelijk een eigen woning te bekostigen in overeenstemming met hun geloof. Door een eigen woning te kopen wordt de band met Nederland versterkt. Het tegengaan van islamitisch financieren beperkt de keuzevrijheid en de vrijheid van godsdienst van Nederlandse staatsburgers wordt praktisch beknot. Wat is er nu op tegen dat iemand zijn huis op een dergelijke wijze zou willen financieren?
In de nota wordt ten onrechte gesuggereerd dat het enige doel van islamitisch financieren zou zijn dat in formele zin het berekenen van rente wordt ontlopen. Dit getuigt van weinig kennis. Bij islamitisch financieren worden andere juridische en economische structuren gebruikt, zoals koop op afbetaling.
Islamitisch financieren is een vorm van ethisch of maatschappelijk verantwoord financieren. Bij islamitische financiering staan gelijkwaardigheid en transparantie hoog in het vaandel. Verder is financiering van wapens, alcohol, drugs of casino’s niet toegestaan.
Islamitische financiële markten lijken de kredietcrisis beter te doorstaan dan het conventionele systeem. De Dow Jones Islamic Financial Markets Index is in zowel september (daling van 2,74 procent) als oktober relatief stabiel gebleven. In diezelfde periode hebben alle andere financiële indices ruim 20 procent van hun waarde verloren (hierbij moet overigens wel worden vermeld dat het hier gaat om een relatief beperkt aantal banken). De relatieve rust op de ‘islamitische markten’ laat zich onder meer verklaren door het feit dat islamitisch financieren niet neigt naar hoge schuldenlasten en dat (naked) short selling en hedge funds niet zijn toegestaan. Wellicht valt dus nog wat te leren van de manier waarop islamitische financiële instellingen opereren.
De VVD-nota slaat de plank dus volledig mis. Zowel voor de integratie van moslims in Nederland als voor de toekomst van de Nederlandse financiële sector is het belangrijk dat we juist open staan voor islamitisch financieren. Het druist ook in tegen de liberale principes waarop de Nederlandse staat en samenleving (en de VVD?) zijn gestoeld om islamitisch financieren zo eenzijdig af te wijzen.
Niels Muller en Kees Hooft geven leiding aan de Islamic Finance Group van advocatenkantoor Loyens & Loeff te Amsterdam.
NRCNext.nl
14 oktober 2008